هارونیه یکی از پر رمز و رازترین بناهای گردشگری مشهد است که درباره نام و کاربری آن افسانهها و داستانهای فراوانی نقل میشود.
برخی این بنا را مقبره هارونالرشید، پنجمین خلیفه عباسی میدانند، برخی نیز بر این باورند که اینجا زندان هارونالرشید بوده است و حتی داستانی پیرامون شکنجه امام موسی کاظم (ع) و بریدن سر 60 سید در این بنا نقل میکنند.
عدهای نیز معتقدند که پیش از اسلام این بنا آتشکده بوده است و بعدها روی آن مسجد ساختهاند. برخی هم این مکان را مدرسه یا خانقاه و مدفن امام محمد غزالى مىدانند.
با رجبعلی لباف خانیکی، استاد باستانشناسی همراه شدیم تا بیشتر درباره بنایی بدانیم که حتی نامش هم حاصل اشتباه غربیهای ایرانگرد است.
آنطور که لباف خانیکی توضیح میدهد نوع طراحی سقفها و هشتیها، نشان از رخداد اتفاقی، معنوی و عرفانی در این بنا دارد. نقش محرابی تکرار شده دور تا دور سقف، گواهی بر این مدعاست که هارونیه، نه زندان هارون، که عبادتگاه عارفان بوده است.
خانقاه توس، زیبندهترین نامی است که به نظر کارشناسان برای بنای قلب توس باستان مناسب خواهد بود.